“Rusiya hərbi kəşfiyyatına bağlı media qurumları 44 gün boyunca müharibəni qızışdırırdı” – Sabiq nazir müavini

Ukraynanın informasiya siyasəti nazirinin keçmiş müavini (2017-2019) Dmitri Zolotuxin AYNA-ya özəl müsahibə verib. Beləliklə:

- Qarabağdakı 44 günlük müharibədən əvvəlki və sonrakı dövrdə Azərbaycanla Ermənistan arasında gedən informasiya müharibəsini izləmisiniz?

- Təəssüf ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında son illərdəki informasiya qarşıdurmasını qiymətləndirmək üçün kifayət qədər biliyə malik deyiləm. Mən bu prosesə cəlb oluna biləcək informasiya mənbələrinin məqsədyönlü monitorinqi ilə məşğul olmamışam.

Bununla belə, 2014-cü ildən bəri mən Dmitri Steşin, Aleksandr Kots kimi “rus hərbi jurnalistləri” adlanan şəxslərin, eləcə də “QRU” ilə əlaqəli bir sıra digər teleqram kanallarının fəaliyyətini yaxından izləyirəm. Mən çox aydın müşahidə etdim ki, 2020-ci ilin oktyabr-noyabr aylarında Rusiya hərbi kəşfiyyatı ilə əlaqəli mənbələr, guya Ermənistanın tərəfində çıxış edərək, münaqişəni necə aktiv şəkildə qızışdırırdı.

Təbii ki, Ermənistan silahlı qüvvələrinin əlinə “oynamaq” Kremlin sırf merkantil məqsədlərindən irəli gəlirdi – hər halda onların məqsədi münaqişənin tam sona çatmasına imkan verməmək idi. Çünki Rusiyanın qonşuları nə qədər zəifləsə, Kremldəkilər özlərini bir o qədər yaxşı hiss edirlər. Və buna baxmayaraq, 2014-2018-ci illərdə Donbasda Ukraynaya qarşı istifadə edilən Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin (QRU) bütün informasiya silahları arsenalından istifadə edilib. Məsələn, maraqlı biabırçı fakt Donbasda rusların təbliğat bayrağına çevrilən, hətta separatçı “Donetsk Xalq Respublikası”nın qondarma vətəndaşlığını alan rusiyalı müğənni Yuliya Çiçerinanın Qarabağda peyda olması idi.

- Azərbaycanla Ukraynanın informasiya təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq edə bilməsi üçün şərtlər formalaşdırmaq mümkündürmü?

- Nəzərə alsaq ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanları yeni bir şey icad etmədən öz qonşularına qarşı eyni plan üzrə aqressiv informasiya hücumları həyata keçirir, doğrudan da, bu sahədə təcrübə mübadiləsi son dərəcə faydalı olardı. Əminəm ki, Azərbaycan jurnalistləri üçün Ukraynaya qarşı həyata keçirilən konkret informasiya xarakterli xüsusi əməliyyatlar haqqında məlumat almaq maraqlı olardı. Və bəlkə də, gündəlik fəaliyyətlərində çoxlu bənzətmələrə rast gələcəkdilər. Əlbəttə ki, ukraynalı jurnalistlər üçün 44 günlük müharibənin detalları və onun ətrafındakı informasiya konteksti haqqında daha çox məlumat əldə etmək faydalı olardı.

- Sizcə, Ukrayna və Azərbaycan jurnalistləri bu təcrübəni necə bölüşə bilərlər?

- Bu, əslində, artıq baş verir. Ukrayna Azərbaycanlıları Radası bu istiqamətdə çox fəaldır, çoxlu sayda Ukrayna KİV-ləri ilə əməkdaşlıq edir. Ukraynanın rəsmi nümayəndə heyətlərinin Bakıya səfərlərindən də xəbərim var. Hesab edirəm ki, tələbə mübadiləsi sahəsində də böyük potensial var. Hazırda Bakıda və Kiyevdə jurnalistika fakültələrində təhsil alan tələbələr, əslində, konfliktlərin işıqlandırılmasında və dezinformasiyaya qarşı mübarizədə eyni problemlərlə üzləşirlər. Mənə elə gəlir ki, ukraynalı və azərbaycanlı tələbələr arasında belə problemlərin birgə müzakirəsi hər iki tərəfə müsbət təsir göstərə bilər.

- Düşmən təbliğatına qarşı Ukrayna tərəfinin səylərini necə qiymətləndirirsiniz?

- Müsbət dəyişikliklər var, amma problemlər təbii ki, bitmir. Təbliğat çoxdan düzxətli olmaqdan çıxıb. Onu tanımaq çətindir və medianın peşəsi deyil, informasiya istehlakı mənbəyi olanlara başa salmaq daha çətindir.

Beləliklə, məsələn, son iki ildə Ukraynanın Qərb tərəfdaşları ilə arasını vurmaq və onu beynəlxalq dəstəkdən qoparmaq cəhdləri tendensiyası nəzərə çarpır. Ukraynada COVID-19-a qarşı peyvəndlər də Kremlin təxribat hədəfinə çevrilib. Və buna baxmayaraq, mənim fikrimcə, Ukrayna informasiya hücumlarına və xüsusi əməliyyatlara qarşı mübarizə kontekstində dünyanın ən hazırlıqlı və təcrübəli ölkələrindən biridir.